ویژه نامه مشروطیت-پیشگفتار
جنبش مشروطه، فریادی در زیر آب

بی شک در طی تاریخ حوادث زیادی بر مردم ایران رفته است. تلخ و شیرین. اما بر هیچ کس پوشیده نیست که کام مردم ایران برای رسیدن به آزادی ، بهره مندی از حقوق اجتماعی، حق تعیین سرنوشت و مسائلی از این قبیل در اکثر موارد تلخ بوده است. ایران، کشوری با بیش از 2500 سال تاریخ ، گاه آنچنان در سراشیبی سقوط قرار گرفته که نابودی آن اجتناب ناپذیر به نظر می رسیده و گاه چنان در طی مسیر کمال، پر ابّهت ظاهر شده که حکومتی در خور تحسین را در تمامی جهات نوید داده است. سرگذشت این کهن بوم و بر ، زندگینامه انسانی را فرایاد می آورد که با گذر عمر بلوغ خود را پیموده و می پیماید و تجاربی گران بها کسب می کند. در عهد پرشکوه داریوش کبیرهخامنشی ، اعتلای یک حکومت مردم سالار را ناظر است، اما چیزی که بعد از آن رُخ می نماید حکام ظالم و حکومت های تنگ نظر و مستبد است. در عهد ساسانی حکومتی دینی، امّا مستبد و خود رای به همراه فاصله طبقاتی شدید؛ در عهد خلافت اعراب حکومتی مبتنی بر تحمیل دین و زبان به همراه رگه های نژاد پرستانه؛ در عهد چنگیز مغول و تیمور لنگ حکومتی زیر لوای تیز شمشیر و مشام کننده بوی غلیظ خون؛ در عهد صفوی و نادر شاهی و زندیه حکومتی بر مسیر دینی و جهت گیری های خاص مذهبی اما باز هم خالی از وجود هر گونه مشارکت مردمی به جز در جنگ و اتکای کامل بر فکر مستبد و مفردِ مرشدانی ناکامل و در عهد قاجار اعمال فشار از سوی حکام خوش گذران و بی قید و بند. این سرزمین همواره حکامی بر خود دیده است که نظر خود را بهترین نظر، شعور خود را بهترین شعور و تصمیم خود را بهترین تصمیم می دانسته اند مگر در مواردی چند. هدفی جز کشور گشایی و خوش گذرانی محض نمی توان برای اکثر پادشاهان ایرانی قایل شد مگر در مواردی همچون افرادی چون کریم خان زند و داریوش کبیر.ایران، این انسان زجر دیده کم کم راه بلوغ را می پیماید و از اهمیت نقش خود در تعیین سرنوشت خود آگاه می شود. آگاه می شود که برای خوشبختی نمی توان به رحم و مروت و یا سعی و همت یک نفر امیدوار بود. می فهمد که حق ادا کردنی نیست، بلکه گرفتنی است. در می یابد که باید هر کس حدود و اختیاراتی داشته باشد. زندگی مرفه برای همه اقشار جامعه شرح وظایف خاصی برای هر فردی می طلبد... ودر اواسط دوره ناصرالدین شاه برای اولین بار به صورت جدی و سازمان یافته زبان به اعتراض می گشاید. این اعتراض هم به نوبه خود نوعی تجربه است. فریادی است در زیر آب. ممکن است شکست بخورد و می خورد. تجربه ای گران بها در نمایاندن بلوغ فکری مردم ایران در عهد قاجار همگام با تحولات روز جهان: انقلاب مشروطه ایران.

در ادامه با مقالاتی پیرامون رخداد ها و زیر ذره بین قرار دادن شخصیت های بزرگ مشروطه و حتی مصاحبه در خدمت شما خواهیم بود.
احسان شارعی
9/4/1383